کشت و تولید گیاهان دارویی در سال‌های اخیر در استان مازندران، این استان را به یکی از استان های هدف در تولید کشت گیاهان دارویی با اراضی بودن دو هزار گونه تبدیلی کرده است و این در حالیست که نبود صنایع تبدیلی همچنان دغدغه ای برای ادامه کار و تولید کشاورزان و تولیدکنندگان این عرصه است.
استان مازندران دارای گونه‌های مختلف گیاهان دارویی است و با دارا بودن یک هزار و ۳۰۰ هکتار اراضی و سطح زیر کشت گیاهان دارویی تنها ۲۴ گونه از این گیاهان، استان را به یکی از استان‌های هدف در تولید گیاهان دارویی کرده است.
براساس اعلام گزارش های رسمی مجازی ایران ۸ هزار گونه گیاهی وجود دارد که از این تعداد ۲ هزار و ۳۰۰ گونه آن دارویی است و استان مازندران به تنهایی ۲ هزار گونه از این گیاهان کشور را در اختیار دارد که بسیاری از آنها گونه‌های مفید و بعضی هم از گونه های نادر به شمار می روند.
عمده تولیدات گیاهان دارویی مازندران به شرق استان اختصاص دارد که عمده تولیدات کشاورزان در تولید گیاهان دارویی گل گاوزبان است که در کنار آن گیاهانی همچون مریم گلی، عروسک پشت‌پرده، نعنا فلفلی، آویشن، به‌لیمو و گل‌محمدی ، پونه، بنفشه، آویشن و سنبل الطیب و… هم کشت می شود.
تصویب و اجرای طرح اصلاح الگوی کشت در مازندران همزمان با سراسر کشور به دلیل کاهش بارندگی و کم بازده بودن محصولاتی همچون جو و گندم در روستاها و در اراضی شیبدار کشاورزی در سال‌های اخیر موجب شده که کشاورزان به سمت تغییر الگوی کشت و تولید محصولاتی متناسب با منطقه همچون گیاهان دارویی سوق پیدا کنند و این مهم از سال ۹۰ در مازندران با قوت اجرایی شد.
با اجرایی شدن کشت گیاهان دارویی در اراضی شیبدار مازندران، سطح زیر کشت گونه‌های مختلف گیاهان دارویی در استان به یک باره از ۴۵۰ هکتار در سال ۱۳۹۰ به یک هزار و ۳۰۰ هکتار افزایش یافت و این در حالیست که کشاورزان در کنار تولید محصولات در فرآوری و بازاریابی با مشکل مواجه شوند و به دلیل نبود صنایع تبدیلی مجبور به فروش محصولات به قیمت پایین به واسطه ها باشند.
توجه به فرآوری و بازاریابی یکی از بزرگترین مشکل کشاورزان و تولیدکنندگان گیاهان دارویی است که موجب شده است در سایه نبود صنایع تبدیلی و فرآوری، بازار گیاهان دارویی مازندران جولانگاه دلالان و واسطه‌ها شود.
تولید گیاهان دارویی به دلیل کم آب بر بودن، افت کمتر نسبت به تولیدات کشاورزی دیگر، استفاد از کمترین مقدار سموم و کود و سازگاری با مناطق مختلف استان می‌تواند بخش مهمی از اقتصاد مازندران را شکوفا کند در کاهش بیکاری و توسعه اقتصادی نقش بسزایی ایفا کند.
در همین راستا و بر اساس اعلام جهاد کشاورزی در استان مازندران در سال گذشته ۲هزارو ۵۰۰ تن انواع گیاهان دارویی به ارزش ۱۳۴میلیارد تومان تولید شد که از این مقدار بیش از یک هزارو ۵۰۰ تن در منطقه شرق استان یعنی شهرستان‌های بهشهر و نکا تولید شد که بیش از نیمی از تولیدات گیاهان دارویی مازندران را شامل می‌شود و می توان با فراهم کردن زیرساخت های لازم برای صنایع تبدیلی و رونق بازاریابی در این بخش به شکوفایی اقتصادی مناطق مختلف استان کمک کرد.
گیاهان دارویی ظرفیتی نهفته در دل طبیعت و اسیر دست دلالان
احمدی یکی از افراد تحصیل کرده‌ای است که برای افزایش بهره وری در بخش گیاهان دارویی مهاجرت معکوس به روستا داشته و در زادگاه مادری‌اش فعال شده است، وی به خبرنگار ایلنا در رابطه با کشت گیاهان دارویی و سواوری و مشکلاتش گفت: بهره‌برداری مناسب از گیاهان دارویی نیازمند ایجاد صنایع تبدیلی و بسته‌بندی مناسب است که متاسفانه در این استان مغفول مانده است و باید زیرساخت‌های لازم فراهم شود.
این تولید کننده مازندرانی افزود: مشکل اصلی ما تولید گیاهان دارویی نیست چرا که اکنون با قوت انجام می شود و مهمترین مشکل ما فراهم نبودن زمینه برای فرآوری و بسته بندی مناسب گیاهان دارویی تولید شده است تا با ارزش افزوده بالایی به فروش برسانیم و مجبور به خام و تازه فروشی نباشیم که سود بالایی برای ما به همراه ندارد.
وی گفت: نبود صنایع تبدیلی موجب شده است که تولیدکنندگان دلسرد شده و رغبتی به ادامه کار نداشته باشند و شور و شوق اولیه در بین تولیدکنندگان نباشد در حالی که اگر این صنایع در استان راه‌اندازی شود سودآوری به نفع بهره‌بردار و استان خواهد بود و شاهد اشتغال زایی فراوان و کاهش بیکاری و سودآوری اقتصادی مناسبی برای افراد خواهیم شد و مهاجرت معکوس قطعا اتفاق خواهد افتاد.
بهشت گیاهان دارویی نا آشنا با صنایع تبدیلی
آشکاران از تولیدکنندگان گیاهان دارویی مازندران هم به خبرنگار ایلنا گفت: در حالی که مصرف گیاهان دارویی به دلیل داشتن ماهیت طبیعی با بدن سازگاری بهتری دارند و در بیشتر مواقع فاقد عوارض هستند و کشت خودرو و سنتی اغلب این گیاهان همچون گل گاوزبان، بنفشه ، بابونه، گلپر، آویشن، پونه و… این منطقه را به بهشت و گلخانه طبیعی گیاهان دارویی تبدیل کرده است، اما نبود صنایع تبدیلی موجب بروز مشکلاتی برای تولید کنندگان شده و در فروش محصولات با مشکل مواجه هستیم.
وی افزود: گیاهان دارویی به دلیل اینکه افت کمتری دارند و در زمین‌های کم آب هم زود بازده هستند مورد توجه بسیاری از افراد قرار گرفته‌اند و شرق مازندران به دلیل ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های مناسب در تولید گیاهان دارویی رنگین کمانی از گیاهان دارویی اما نا آشنا با صنایع تبدیلی و فرآوری است.
به گفته آشکارلن، صنایع تبدیلی می تواند کمک کار ما در نگهداشت بیشتر محصولات باشد، اما متاسفانه در استان مازندران با این صنعت نا آشنا هستند و با توجه به دغدغه همیشگی کشاورزان و وعده مسئولان، خبری از صنایع تبدیلی نیست.
وی یادآور شد: خام فروشی محصولات به ضرر کشاورزان و تولیدکنندگان است و سود واقعی در صنایع تبدیلی است که به جیب واسطه‌ها و استان‌های همجوار می‌رود.
تهیه اطلس گیاهان دارویی در مازندران با هدف سازگاری اقلیمی و صرفه اقتصادی
سیداسدالله تیموری نیاسری رئیس دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی مازندران هم در گفت‌وگویی از مطالعات تهیه نقشه اطلس پهنه بندی کشت گیاهان دارویی از سال گذشته با همکاری دانشگاه‌های خراسان رضوی، گلستان، گیلان و سازمان‌های منابع طبیعی و آبخیزداری و جهاد کشاورزی خبر داد و گفت: مازندران به عنوان نخستین خطه شمالی پیگیر تهیه نقشه این اطلس است.
وی افزود: دانشگاه علوم کشاورزی ساری به عنوان اولین مرکز علمی تخصصی مسئولیت تدوین سند توسعه کشاورزی را برعهده دارد و یکی از محورهای مهم زیرشاخه این سند کشت گیاهان دارویی مناسب با اقلیم و سازگاری گونه های جنگلی است بنابراین عهده دار تهیه نقشه اطلس پهنه بندی گیاهان دارویی در طبیعت این استان شده است.
تیموری نیاسری یادآورشد: اکنون بیش از ۲ هزار و ۳۰۰ گونه گیاهی دارای خواص دارویی، صنعتی و خوراکی در کشور داریم که بیشترین این گونه ها در مازندران تولید و برداشت می شود و تا زمانی که گونه گیاهی در شرایط کنونی صرف اقتصادی نداشته باشد، نباید روی آن سرمایه گذاری کرد چرا که باید به سمت و سوی گیاهانی برویم که پایداری و توسعه اقتصادی به همراه داشته باشد و افزون بر آن با طبیعت و محیط سازگار باشد.
به گزارش ایلنا، در استان مازندران با دارا بودن دو هزار گونه گباهان دارویی به عنوان گنج نهفته و پنهان در دل زمین‌های مازندران که اغلب خودرو و سنتی است، می‌تواند با تولید مناسب و تلاش برای ایجاد صنابع تبدیلی و ارائه تسهیلات به تولیدکنندگان این تولیدات را به توسعه اقتصادی رساند و استان را به قطب تولیدات گیاهان دارویی و اشتغالزایی و درآمدزایی تبدیل کرد.