در شرایطی که حتی کارگرانِ مشاغل سخت و زیان‌آور به سختی از معافیتهای این شغل بهره‌مند می‌شوند، عده‌ای به دنبالِ سختتر کردنِ اوضاع برای این کارگران هستند. اتاق بازرگانی قصد دارد ترکیبِ کمیته‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور را به نفع کارفرمایان و تأمین اجتماعی تغییر دهد.
«دیگر حتی یک روز هم نمی‌توانم اینجا کار کنم» این‌ها را یک کارگر معدن می‌گوید؛ کارگری که به گفته‌ی خودش ۲۰ سال کار در فضای تنگ و تاریک معدن او را به وضعیتی رسانده که دیگر توانِ یک ساعت کارِ اضافی در معدن را هم ندارد؛ می‌گوید درخواست بازنشستگیِ سخت و زیان‌آور دادم اما این پروسه بیش از یک سال طول کشیده است.
قانون به دلیلِ آسیبی که در طول کار به کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور وارد می‌شود، معافیتهایی برای این کارگران در نظر گرفته است. طبق بخش اول بند (ب) تبصره ۲ ماده۷۶ قانون تامین اجتماعی، «افرادی که حداقل بیست سال متوالی و بیست و پنج سال متناوب در کارهای سخت و زیان‌آور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد‌حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند می‌توانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند. هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیان‌آور یک و نیم سال محاسبه خواهد شد».
این معافیت‌ها اما به سختی برای این کارگران اعمال می‌شود. به طور کلی، پروسه‌ای که کارگران برای گرفتنِ عنوان سخت و زیان آوری طی می‌کنند و بعد از آن پروسه‌ای که باید برای رسیدن به بازنشستگی پیش از موعد بگذرانند سخت و طاقت‌فرسا است؛ چراکه نه کارفرمایان تمایلی به پرداختِ ۴درصد حق بیمه بازنشستگیِ کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور دارند و نه تأمین اجتماعی می‌خواهد بارِ پرداختِ مستمریِ بازنشستگی را ده یا پنج سال زودتر از موعد بر دوش بکشد.
در شرایطی که حتی کارگرانِ مشاغل سخت و زیان‌آور به سختی از معافیتهای این شغل بهره‌مند می‌شوند، عده‌ای به دنبالِ سختتر کردنِ اوضاع برای این کارگران هستند. اتاق بازرگانی قصد دارد ترکیبِ کمیته‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور را به نفع کارفرمایان و تأمین اجتماعی تغییر دهد.
اما کمیته‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور چیست و چه وظیفه‌ای دارد؟ مهم‌ترین کار این کمیته تشخیص و تطبیق مشاغل سخت و زیان‌آور با آیین‌نامه‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور است. این کمیته ۵ عضو اصلی و ۵ عضو علی البدل دارد و اعضای آن عبارتند از معاون روابط کار سازمان کار یا نماینده وی، معاون امور بیمه‌ای اداره کل تامین و نماینده وی، کارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه، نماینده کارگران حسب معرفی تشکل حائز اکثریت استان و نماینده کارفرمایان حسب معرفی کانون انجمن‌های صنفی کارفرمایی استان.
به گفته‌ی فعالان کارگری، این کمیته در حال حاضر به سختی با سخت و زیان‌آوری مشاغل موافقت میکند و اگر اقداماتِ اتاق بازرگانی به نتیجه برسد اوضاع سختتر از این هم خواهد شد.
علیرضا فتحی، عضو هیئت مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار و عضو کمیته سخت و زیان آور، در خصوص تصمیم شورای گفتگوی اتاق بازرگانی و تلاش این اتاق برای تغییر آیین‌نامه‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور می‌گوید: اتاق بازرگانی به دنبال تغییر ترکیبِ کمتیه‌ی مشاغل سخت و زیان‌آور است؛ ترکیبی که مدنظرِ آن‌هاست کار را برای کارگران سختتر میکند. حتی با ترکیبِ فعلی کار سخت و تجمیع نظر و رسیدن به رأی نهایی دشوار است چه برسد به اینکه این ترکیب به هم بخورد.
فتحی ادامه می‌دهد: سوگیریِ اتاق بازرگانی به سمتی است که ترکیبِ کمیته به نفع سازمان تأمین اجتماعی، که معمولا مقاومتِ بسیاری برای موافقت با سخت و زیان آوری مشاغل دارد، تغییر خواهد داد و این به ضرر کارگران است.
وی در ادامه به اساسِ گرفته شدنِ این تصمیمات بدونِ حضور نمایندگان کارگری انتقاد میکند و می‌گوید: اگر قرار است تصمیمی برای کارگران گرفته شود باید این تصمیم با حضور نمایندگان کارگری گرفته شود اما شورای به اصطلاح گفتگوی اتاق بازرگانی هیچ ارزشی برای سه جانبه‌گرایی قائل نشده است. حتی ما شنیده‌ایم از تأمین اجتماعی هم در این جلسات دعوت نشده است.
عضو هیئت مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار بیان کرد: ما به این وضعیت معترض هستیم؛ قاعدتا وظیفه‌ی تصمیم‌گیری در خصوص آیین نامه مشاغل سخت و زیان‌آور و ترکیبِ کمیته مشاغل مذکور با شورای عالی حفاظت فنی است؛ اما اتاق بازرگانی بدون توجه به نظر آن‌ها به دنبالِ تغییراتی است که این تغییرات ضدکارگری است. وقتی نمایندگان کارگری در فرآیند اخذ این تصمیمات حضور نداشته باشند، نباید چیزی بیشتر از این انتظار داشه باشیم.
فتحی در ادامه با اشاره به شرایطِ سخت کارگران برای گرفتنِ معافیتِ مشاغل سخت و زیان‌آور می‌گوید: از آنجا که عنوان شغلیِ کارگران خیلی اوقات به اشتباه رد می‌شود، در نتیجه کارگران باید مسیر سختی برای بهره‌مندی از معافیتهای مشاغل سخت و زیان‌آور طی کنند. این موضوع در واحدهایی که طرح طبقه‌بندی مشاغل در آن‌ها رعایت نمی‌شود به مراتب بیشتر اتفاق می‌افتد؛ معمولا کارفرما عنوان کارگر را کلی، مثلا کارگر ساده و اپراتور و… رد میکند و این موضوع کارگران را برای گرفتنِ حقوقشان با مشکل مواجه میکند.
وی می‌گوید: نماینده بهداشت و تأمین اجتماعی در کمیته مشاغل سخت و زیان‌آور معمولا با چنین مواردی به سختی برخورد می‌کنند و سخت و زیان آوری شغل را تائید نمی‌کنند. همانطور که قبلا گفتم با تصمیمی که اتاق بازرگانی گرفته این وضعیت بدتر خواهد شد و کارگرانی که سال‌ها در محیط آلوده و در شرایط سخت و زیان‌آور کار کرده‌اند برای رسیدن به حقشان با مشکلات بیشتری باید دست و پنجه نرم کنند.
حذف و یا سختتر کردنِ معافیتهای مشاغلِ سخت و زیان‌آور برای کاهشِ تعداد بازنشستگی‌های پیش از موعد، از راه حل‌هایی است که برای کم کردنِ بارِ صندوق تأمین اجتماعی و به تعویق انداختنِ ورشکستگیِ آن پی گرفته شده؛ راه‌حلی که قرار است شرایط را برای کارگران و بازنشستگان بهبود بخشد اما در واقعیت برعکس عمل میکند. این اقدامات کارگران را برای رسیدنِ به حداقل حقوقی که برایشان باقیمانده ناتوان‌تر میکند. ناتوان‌کردنِ روز به روزِ کارگران تنها اتفاقی ثابتی است که در طولِ سال‌ها شاهدش بوده‌ایم.